0 हाम्रा अन्यौलता- हाम्रा दुर्भाग्य

- अ के ला
अर्थको अनर्थ लगाईएन भने, हामी नेपालीले थोरै समयमा धेरै नै उपलब्धि
हासिल गरेका हौँँ । अर्काको देख्नासाथ, सुन्नासाथ कपि गरिहाल्ने र झट्ट
अर्को सँस्करण निकालिहाल्ने जुन पद्धतिको विकास हामीले गरेका छौँ, यस
अर्थमा हामीले अर्काको कपि गर्न महारथप्राप्त भारतीयहरुलाई पनि पच्छारेका
छौँ । यदि हामीमा आर्थिक, राजनीतिक, सामाजिक, साँस्कृतिक, ऐतिहासिक एवं
भौगोलिक जस्ता अन्यौलताहरु विद्यमान नभैदिएका भए अन्ततोगत्वा हामी आज
कहाँ पुगिसक्ने थियौँ ।
ुअन्यौलताु लाई अँग्रेजीमा 'Confusion' भनिएको छ । अँग्रेजी जाने पनि,
नजाने पनि, अमूक विषयमा, अमूक अमूक मानिसहरुलाई 'Confusion' हुनु
स्वभाविक हो र अँग्रेजी बोल्ने- जान्नेहरुका लागि 'Confusion' हुनु र
अँग्रेजी बोल्न नजान्नेहरुलाई अन्यौलता हुनु भनेको लगभग एउटै कुरा हो ।
भाषा, जुनसुकै भए पनि सबै प्राकृत नै भएकाले मानिस-मानिस बीचमा यस
किसिमको एकरुपता देखिएको हुनसक्छ ।
हर्ेदा, सामान्य लाग्ने यो शब्दले हामी जस्ताका लागि निकै अर्थ र महत्व
राख्दछ । किनभने, विगतदेखि अहिलेसम्म हामीले यसकै सामना गरिरहेका छौँ ।
हामीमा यति धेरै अन्यौलता विद्यमान छ कि त्यसको पुष्टी गर्न हामीले
विगतलाई मात्र खोतलेर पुग्दैन । त्योसँगै वर्तमान र भविष्यलाई पनि
मध्यविन्दुमा राखेर हर्ेर्नु जरुरी छ । हामीमा निहित अन्यौलता, एउटा
यस्तो महारोग हो, जसका कारण हाम्रो यो हालत बनेको छ ।
हामीमध्ये कत्तिलाई Som-na-bulism -सोमना-बुलिज्म) अर्थात निँद्रामा
हिँड्ने बिमारीले सताएको हुनसक्छ । एउटा सामान्य मानिसमा यो बिमारी हुनु
अस्वभाविक होईन । तर मुलुकको शासन-प्रशासनको गह्रौँ भारी लादेर राजनीति
गर्ने बयलगाडाका गाडीवानहरु नै जव सोमना-बुलिज्मले ग्रसित हुन्छन्, तव
त्यसको एउटै नतिजा निस्कन्छ । त्यो हो-देशकै दर्ुभाग्य । विगतदेखि
वर्तमानसम्म हामीकहाँ जे जति पनि निर्ण्र्ाार कार्यान्वयनहरु भए-गरिए,
सम्भवतः ती सबै सोमना-बुलिज्मकै यस्ता परिणति थिए, जस्लाई चाहेरै पनि
हामी सच्याउन सकिरहेका छैनौँ र यो नियति भोग्दैछौँ ।
नेपाल, त्रि्रामा तेल दलेर दौडेका लिगलिगेहरुद्वारा निर्मित राष्ट्रको
नाम हो । त्रि्रामा तेल दलेर दौडेर राजा हुने परिपाटी बुद्धिमत्ता र
वैज्ञानिक हुँदै होईन । यो तथ्यले नेपालको शासकीय बाग्डोर सम्हाल्न
बुद्धिमान र विवेकी मान्छेको खाँचो रहेनछ भन्ने तथ्य पुष्टी गर्छ ।
किनकि, हामीमाथि शासन गर्न राजा-रजौटा लगायत यहाँ जति पनि नेताहरु आए-गए,
तीमध्ये कसैले, कहिल्यै शासन सञ्चालनमा आफ्नो सुझबुझता देखाएनन्-देखाएका
छैनन् । गर्भे युवराज र गर्भे महाराजाधिराज लगायत केन्द्रीय
हाईकमाण्डहरुका जुत्ताका तलुवा चाट्ने जुनसुकै व्यक्ति विशेषले हामीमाथि
शासन गर्ने भैसकेपछि शासन सञ्चालनमा दिमागको खासै दरकार पर्दोरहेनछ पाठक
।
शासन सञ्चालनदेखि प्रशासनिक कामकाजहरुमा हाम्रो तुलनामा भारतीयहरु धेरै
अगाडि र सचेत छन् । उनीहरुको विकास, सभ्यता र सँस्कृतिकै पक्षलाई हेरियो
भने यसको पुष्टी हुन्छ । उनीहरुका हरेक कामकुरामा बेलायती गन्ध र बेलायती
शैलि अनुभूति गर्नसकिन्छ । अर्ढाईसय वर्षम्म भारतीयहरुले वृटीशको तलुवा
चाट्नु नै त्यसको मूल कारण हो । र, वृटिशले भारतलाई विकास, सभ्यता र
टेक्नोलोजी जस्ता जतिसुकै कुराहरु दिएरै गएका भए पनि ती सबै भारतीय
दासत्वकै भरपाई थियो ।
त्यसोत, हामीले पनि १०४ वर्षम्म प्रत्यक्ष गुलामीको स्वाद नचाखेको होईन ।
तर नेपालीले चाखेको गुलामीको स्वाद नेपाली थियो । विगतमा हामीले १०४
वर्षम्म जस्को जुत्ताको तलुवा चाट्यौँ, ती हाम्रा आफ्नै थिए । तर,
इतिहासले हामीलाई यो गर्व गर्ने अवसर दिए पनि हामीमा आज जति पनि
अन्यौलताहरु व्याप्त छन्, ती अन्यौलताहरु हाम्रा निम्ति किमार्थ गर्व
गर्न योग्य छैनन् । किनकि, नेपाल र नेपाली आज दिनानुदिन
प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्ष रुपमा भारतको गुलाम बन्दै गएको छ र त्यसका पछाडि
यहाँका शासकहरु लगायत खूद हामीमा निहित यस्ता अन्यौलताहरु छन्, जस्लाई
हामी आर्थिक र राजनीतिक अन्यौलता भन्न रुचाउँदछौँ ।
वृटिशको गुलामीबाट मुक्त भएपछि वृटिशबाट भारतले धेरै कुरा पायो ।
भारतीयहरुले त्यो गुलामीबाट धेरै कुरा सिके । छाडेर जानेबेलामा वृटिशले
भारतको पोल्टामा सिक्किम, आछाम, गोहाटी, मेघालय, मणिपुर, गान्तोक लगायतका
अति सुन्दर र समुन्नत भूभागहरु राखेर मात्र गएन, आफ्ना वरपरका साना
छिमेकी राष्ट्रहरुसँग भारतले कस्तो सम्बन्ध राख्नर्ुपर्छ र भविष्यमा
भारतले ती गरिव, अशिक्षित र अविकसित फुच्चेहरुसँग कस्तो व्यवहार
गर्नुपर्छर्र्भन्ने गुरुमन्त्र समेत दिएर गएका छन् । जसको सिधा प्रभाव
यहाँको अर्थ र राजनीतिमा देखापरेको छ । हामीले भोगिरहेको बिसंगति र
विडम्वनायुक्त प्रकरणहरु सम्भवतः त्यसैको नतिजा हो ।
कुनैदिन, ठूलो वृक्षको ओत लागेका नाताले भारत आज जुन स्थानमा खडा छ,
त्यहाँ पुग्न नेपाललाई शदियौँ लाग्नेछ । अर्थात, अपेक्षाकृत रुपमा
भारतभन्दा हामी हजारौँ मिल टाढा छौँ । हामीमा सामाजिक, साँस्कृतिक,
धार्मिक लगायतका अन्यौलताहरु बग्रेल्ती छँदाछँदै हामीमा र्सवाधिक
अन्यौलता यहाँको अर्थ र राजनीतिमा छ, जसले हामीलाई पाईलै र्सार्न
दिईरहेको छैन । यहाँको अर्थ र राजनीतिमा हाम्रा यति धेरै अन्यौलता छन् कि
त्यसबाट विकास निर्माणका सम्पर्ूण्ा मार्गहरु अवरुद्ध बनेका छन् ।
अव, सबै नेपालीले आफ्नो छात्तिमा हात राखेर, तामा-तुलसी छोएर धर्म भाक्ने
दिन आईसक्यो । सबैले आफुभित्रका अन्यौलताहरुलाई हटाएर सटिक र र्सार्थक
निर्ण्र्ाागर्ने घडि आईसक्यो । कुन कुन कुरा र मुद्धाहरुमा हाम्रा
अन्यौलता छन्, के कति कुराहरुमा हाम्रा नेता-कार्यकर्ताहरुको चित्त
बुझिरहेको छैन, के गर्दा मुलुकको शासन-प्रशासनको बाग्डोर हाँक्नेहरुको
चित्त बुझ्दछ, को, कति कदम पछि हट्दा वा बढ्दा मुलुकले किनारा भेट्टाउन
सक्तछ, त्यसतर्फसबैको ध्यान जानु नितान्त जरुरी भैसकेको छ ।
अमूक अमूक विषयमा, अमूक अमूक व्यक्ति विशेषको अन्यौलता हुनसक्दछन् ।
परन्तु, आफ्ना सबै अन्यौलताहरुलाई तिलाञ्जली दिएर राष्ट्रनिर्माणको
महायज्ञमा कुनै किसिमको अन्यौलता रहनु हुँदैन । कदाचित, विगतदेखि
वर्तमानसम्म हामीभित्र लाग्दै आएको अन्यौलताको माकुरे जालोलाई च्यातचुत
पारेर सही समयमा, सही र ठोश निर्ण्र्ाागर्न अझै पनि चुक्छौँ भने नेपाल
आमाको कसम्, त्योभन्दा दर्ुभाग्य हाम्रा निम्ति केही पनि हुनेछैन र हामी
नेपालीले पछुताउने मौका पनि पाउने छैनौँ । अस्तु ।